ТІЛ БІЛГЕН ТІЛЕГІНЕ ЖЕТЕДІ

Қазақстан халқы тілдері күні 2018 жылға дейін 22 қыркүйекте аталып келді. Соңғы 6 жылдан  бері бұл мереке 5 қыркүйекте тойлануда. Оның да өзіндік себебі бар.

5 қыркүйек – қазақ халқының тағдыры мен тілі үшін күрескен Алаш арысы, ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлының туған күні. Міне, осы себептен 2018 жылдан бастап Қазақстан халқы тілдері күні қыркүйектің бесінші жұлдызында мерекеленеді.

Тіл мәселесі — өзекті мәселе. Соның ішінде ана тіліміздің жөні бір бөлек. Қазақстандықтардың болашағы қазақ, орыс, ағылшын тілдерін білу деп айтылып та, жазылып та келеді.

Расында, еліміздегі үш тілділік саясатын жүзеге асыру шаралары бүгінде балабақшадан бастау алып жатқаны белгілі. Ондағы мақсат балаларды ерте жастан жан-жақты баулып, тілдік қорын дамыту.

Сондай-ақ, әлеуметтік желі, яғни ұялы телефонда отырып, ағылшын, орыс тілдерін меңгертіп, үйрететіндер де тез дамып бара жатқанын байқауға болады. Десе де,  өзіміздің ұлттық қазақ тілін дамытуға аса мән беру керек деп ойлаймын. Себебі, тіл – қазақтың жаны.

Қазақ тілі өте  бай, құнарлы тіл. Оны сақтау, қастерлеу біздің парызымыз. Қазіргі таңда мелекеттік тілдің жағдайы жақсара бастағанын, мемлекеттік тілге құрмет артып, өзге ұлт өкілдері де үйренуге ден қойғаны қуанарлық жағдай.

Негізінен алғанда бес саусақ бірдей еместі ескерсек, әттеген-ай дегізер тұстары да баршылық. Осыншама тірлікті, шүлдірлеген қаракөздеріміз шырайын шығармай келе жатқаны жасырын емес. Бұл тұста қынжылтары еліміздегі тілдік идеология, тілдік саясат орыс тіліне, яғни орыс тілді азаматтарға сол тілде жауап беру әлі де жалғасып келеді. Жалпы айтқанда мың қазақ отырған жерде бір өзге ұлт өкілі отырса, сол тілде сайраймыз.

Бір сөзбен айтқанда мемлекеттік тіліміздің тұғырына берік қонып, толық төрелік ете алмауы, өз ұлтымыздың қаситетті тілінде, әсіресе, жоғарыдағы бай-манаптардың өз тілін менсінбей, шұбарлана сөйлегенді дәреже көріп, өз ана тіліне толық көңіл бөлмеуі аяққа тұсау болып келеді. Рас,  тіл туралы  Заң қабылданғаннан бері, оны жүзеге асыру үшін Қазақстан Үкіметі бір қатар қаулылар қабылдады.

Атап айтқанда, 1998 жылы 14 тамызда «Мемлекеттік органдарда  мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту туралы». Сонымен қатар, мемлекеттік тіл — ол сол елдің тілі деп қазақ тіліне бет бұрыс басталды.        Шындығында, тіл дамыту аясына бағыт бағдарлама, үгіт-насихат, тіл дамыту курстары, жұмыс жасап белсене аттандадық. Атағы жер жаратын Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы ел бойынша жұмыс жасап, жұмыла кірістік. Біздің ауданда да аталмыш қоғам әжептәуір жұмыстанды. (Мен де осы қоғамда төрағалық қызмет атқардым).  Тек сол жұмысты жалғастыра беру керек. Біраз бет бұрыстар жасалды. Ауданымызда 17-ге жуық ұлт мекен ететінін ескерсек, қазақ тілін құрмет тұтатын жерлестеріміз баршылық. Мекемелер мен ұйымдар іс-қағаздарын толық мемлекеттік тілге көшіріп болды.

Солай десек те, өз елімізде ана тіліміз күн тәртібінен түспейтін өзекті мәселе болып келеді. Тіл — әрбір елдің жаны. Бүгінде қазақ жерінде 130-дан астам ұлт өкілдері тұрады. Әр қайсысының ана тілі мен өз салт-дәстүрлері бар. Әлемдегі кез келген халық Тәуелсіздік пен  ұлттық қадір-қасиетін сақтап қалу үшін ұмтылады. Сондықтан да, қазақ жеріндегі тілегі бір өзге ұлт өкілдері де біздің ана тілімізді қастерлеп, оны қорғап, құрмет көрсетсе елге деген  сыйластығы болары анық. Бұл жерде өз ұлтымыздың өкілдері өз ана тілін сүйіп, оны құрметтеу қажет.

Ендеше,«Ана тілі халық болып жасалғаннан бері жан дүниесінің айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін, мәңгі құламайтын бәйтерегі»,- деп Алаштың ардақтысы Жүсіпбек  Аймауытов айтқандай, үлкен-кіші бәріміз бірге,  ұлттың жаны — тілдің қадірін түсіне білейік.

Бақыт ИМАШЕВ,

Қазақстан Журналистер одағының мүшесі, тіл жанашыры